De oorsuissssssspagina...

Je kent het wel: na een heavy concert loop je voldaan én met suisende oren naar huis. Die piep in je oren gaat wel weer weg denk je... Dat is meestal ook wel binnen 12 tot 24 uur, tot dat het moment is aangebroken na zoveel jaren teveel decibels aan je oren dat de piep ineens niet meer helemaal weggaat..... Fijn daar zit je dan mee...

Een gedeelte van de ca. 30.000 trilhaartjes (zenuwcellen) in je binnenoor zijn dan onherstelbaar beschadigd. Ze zijn dan blijvend omgebogen of zijn zelfs afgebroken. Deze beschadigde trilhaartjes sturen dan geen of minder signalen naar je hersenen waardoor de betrokken hersendelen ter compensatie zelf in die frequentie een suis of piep gaan genereren, een kunstmatig geluid dat er eigenlijk niet is (van buiten). Heel vervelend, vooral met slapen, of 's avonds als alles rustig is en je lekker even een boekje wilt lezen.

TINNITUS Als je pech hebt hoor je het misschien ook overdag als het rustig is. De medische term voor al deze ellende is tinnitus. Je bent niet de enige: bekende artiesten als James Hetfield, Phil Collins, Jeff Beck, Neil Young, Ted Nugent lijden eraan en spelen dan nu ook met oordoppen of in-ear monitoring (zie verderop). Lemmy van Motörhead scheen alleen nog maar te kunnen slapen met de tv aan en Pete Townshend van The Who is echt een extreem geval wie aan een kant totaal doof is en lijdt aan hevige tinnitus. Andere artiesten die misschien geen tinnitus hebben maar wel met gehoorbescherming spelen of speelden: Rush, Joe Satriani, de drummer van Peter Pan Speedrock (Bart), Dream Theater, U2, Di-Rect en vele anderen.

ANDERE VERSCHIJNSELEN Tinnitus is niet altijd het gevolg van een gehoorbeschadiging, er kunnen ook andere oorzaken zijn. Een bezoekje aan de huisarts strekt tot de aanbeveling. Ook zijn er mensen bij wie hun oren domweg weinig gevoelig zijn voor te veel decibels en die weinig problemen krijgen na bijvoorbeeld jarenlang optreden met hun band. Of die gewoon langzaam doof worden zonder dit suizen. Ook zijn mensen die harde geluiden niet meer kunnen verdragen (hyperacusis), en bij wie harde geluiden letterlijk pijn doen aan hun oren. Of mensen die bepaalde toonhoogtes niet meer goed horen.

Ik zelf heb al lang een redelijke suis in mijn linkeroor, terwijl ik onder normale omstandigheden toch prima hoor. Wat ik zo schat aan de hand van externe geluidbronnen dat ik links een suis heb van 40 dB, of wat meer. In ieder geval was dat blijvend duidelijk meer na een Peter Pan Speedrock concert in december 2004, sindsdien voor mij geen concert meer zonder doppen... Uit enkele metingen in het verleden bij KNO-artsen bleek inderdaad ook dat mijn linkeroor beschadigd is en met name dan in de hogere regionen. Mijn rechteroor is daareentegen nog tip-top en heeft al het geweld in het verleden goed doorstaan.

Als je in een of beide oren een redelijke suis heb kun je maar beter oppassen, want je oren kunnen dan niet meer zoveel hebben en dit irritante, ergelijke, stressbevorderende suizen kan dan makkelijk erger worden als je geen maatregelen neemt bij bijvoorbeeld een volgend concert, bandrepetitie etc. En soms heb je het gewoon niet in de gaten, want de eerste keren herstelt je gehoor nog net, terwijl het die keer erna de druppel is, die de emmer doet overlopen. De zeg maar latente gehoorschade, wordt dan definitef en je bent weer een "fase" verder.

WANT WAT IS TE HARD?

Wetenschappelijk is vastgesteld dat voor de meeste mensen gemiddeld geldt:

volume in dB(A)*	veilige verblijfstijd**
80 dB	8 uur
83 dB	4 uur
86 dB	2 uur
89 dB	1 uur
92 dB	30 minuten
95 dB	15 minuten
98 dB etc.	7,5 minuut

* een geluidsmeter die in dB(A) weergeeft heeft een correctie t.a.v. de beperkingen van het menselijk gehoor, dit is de gangbare meting; geluidsmeters die in dB(C) weergeven, meten het hele spectrum - in de praktijk geven deze meters hogere tot veel hogere waardes aan, doordat ze hele lage tonen registreren die het menselijk gehoor niet meer kan waarnemen

** en hierna 1 uur rust

En een gemiddeld rockconcert zit zo op 100-110 decibel afhankelijk van waar je je bevindt... Ter vergelijking: in een rustige woonkamer is het volume 40 dB, een normaal gesprek zit op 60 dB, het gemiddelde snelwegverkeer op 80 dB (op 1 meter afstand), motorrijden bij 100 km/h gemiddeld op 95 dB en bij werken met apparaten als slijptol en cirkelzaag worden je oren met 100-110 decibel getergd. Het is dus oppassen bij concerten (sowieso niet naast de PA boxen gaan staan), zelf spelen in een band, motorrijden (windruis boven de 80 km/h neemt snel toe en is dan schadelijk voor je gehoor), fabrieksomstandigheden met machines, pistoolschieten etc. Hierbij geldt dat hoge tonen eerder schadelijk zijn dan lage. Denk aan het solo's van de gitarist en de bekkens van de drummer.

OPLOSSINGEN Er is weinig te doen aan vermindering van oorsuizen. Er zijn wat experimentele behandel- methodes als laserbehandeling (wegbranden kapotte zenuwcellen/trilhaartjes), dit is echter niet zonder verdere risico's en wordt alleen in extreme gevallen gedaan. Ik denk ook dat dit nog uit de tijd stamt dat men dacht dat het oorsuizen in de oren ontstond, maar sinds eind jaren '90 weet men dat dit eigenlijk in de hersenen ontstaat (als gevolg van gehoorschade). Wel enig succesvol is daarom het plaatsen van bepaalde implantaten in de hersenen waardoor het genereren van oorsuizen in de betrokken hersendelen wordt verminderd (neuromodulatie, lees ook bij-oorsuizen-is-de-piep-het-signaal-van-een-schattend-brein~ba1074cf/).

Verder is soms succes geboekt met zuurstoftherapie (HBO) waarbij in een cabine de zuurstofdruk op je oren volgens een programma wordt opgevoerd. De theorie hierbij is dat het oorsuizen (mede) wordt veroorzaakt drukverschillen in bepaalde delen van je oor. Bij sommige mensen kan acupunctuur, ostheopatie of bepaalde therapiëen verlichting brengen. Er zijn ook mensen die beweren dat Quantum-Touch en Quantum-Allergy (methodes met handoplegging en magnetiseren) helpt. Hoop er maar niet teveel op om teleurstelling te voorkomen.... In erge gevallen kan het helpen een gehoorapparaatje te dragen die de geluiden van buiten sterk versterken zodat de suis overstemd wordt. Hetzelfde gebeurt met een maskeerapparaatje, dat er bijna hetzelfde uitziet, en dat een maskerende toon produceert zodat de eigen suis niet meer gehoord wordt.

EIGEN ERVARINGEN Ik zelf hoor het voornamelijk thuis als het rustig is (dus ook overdag), maar het wordt gemakkelijk gecamoufleerd door de zoemende geluiden van een aanslaande koelkast, een regenbui of een computer. Inmiddels kan ik het goed verdragen waarbij gewenning een rol speelt. Acceptatie is belangrijk, maar dit laatste lukt makkelijker in ontspannen toestand dan als je al onrustig bent om het een of ander. In die gevallen zet ik maar gauw een muziekje op. Tijdens het slapen merk ik er weinig van, maar dit komt omdat ik dan een "ruis-producerend" apparaat heb aanstaan (zie onderaan de pagina). Verder hebben stress, onrust en vermoeidheid en de nawerkingen van veel alcohol een wat nadelig effect: door de minder fitte lichamelijke toestand is het moeilijker de suis "buiten de waarneming te houden". En te veel onrust in je hoofd lijkt de suis te versterken.

Overigens kan het uit laten spuiten van je oren door de huisarts ook wonderen doen. Ik heb periodes gehad dat de suis toe nam, maar dat mijn slechtere oor ook verstopt en wat pijnlijk aan voelde. Na een paar dagen een paar keer per dag mijn oor druppelen met slaolie (wordt je oor soepel van), is bij mij twee keer door de huisarts mijn oor uitgespoten. Er kwam me een partij rotzooi uit..... wat een verschil ineens in geluidsbelevenis! Onnodig te zeggen dat de suis daarna veel meer op de achtergrond raakte.
Pas overigens op met wattestaafjes (alleen gebruiken om het begin van je oor schoon te maken, maar niet verder in de oorgang) en met de bekende gele of oranje oorproppen die ook in de industrie worden gebruikt. In combinatie met vieze handen druk je daarmee makkelijk steeds vuil dieper je oor in. Een alternatief als op maat gemaakte doppen die je makkelijk kan schoonmaken is beter.

MEER TIPS Hier onder wat tips voor als je zelf in een band speelt en al problemen hebt met je oren en genoodzaakt bent oordoppen te dragen. Verder wat tips voor als je last hebt van oorsuizen tijdens het slapen en nog wat andere aanvullingen.

TIPS VOOR HET MUZIEK MAKEN MET OORDOPPEN IN

1a Goede oordoppen: die van bijvoorbeeld Alpine en Sonic Ear zijn speciaal gemaakt voor de muzikant. In tegenstelling tot de bekende gele In-Ear proppen kun je ze schoonmaken en jarenlang hergebruiken. De meningen zijn verdeeld over wat beter is, maar de gele dopjes houden - als je ze eerst fijn draait en dan volledig in je oor stopt - in ieder geval wel bijna 30 dB tegen, wat normaal gesproken ruim voldoende is. De op maat gemaakt doppen zouden meer van het oorspronkelijke geluid in stand houden, terwijl bij de gele proppen in principe meer nuances verloren gaan. Maar persoonlijk ben ik helemaal gewend aan de gele proppen, en als ik het niet goed hoor en het niet zo hard staat, trek ik het propje uit mijn "sterke", goede oor er iets uit;) . Al met al zal het een kwestie van uitproberen zijn.
De doppen van Alpine bevatten een gemiddeld of een zwaarder filter dat je kunt verwisselen, naar gelang omstandigheden. Zitten meestal goed, kosten iets meer dan 10 euro en zijn te krijgen bij de meeste muziekwinkels maar ook online via http://www.oordoppen.com/.
De universele (er zijn ook op maat gemaakte - deze zitten beter en houden nog wat meer decibels tegen en gaan jaren mee) doppen gaan best een tijd mee, zo'n drie jaar: op een gegeven lubberen ze een beetje uit en daardoor sluiten ze niet helemaal goed meer. Al met al kun je er dus een paar jaar mee doen en je kunt ze zo onder de kraan met een sopje schoonmaken. Verwacht overigens niet dat je alles even goed hoort, het is altijd wat doffer en de subtielere lagere tonen zijn moeilijker te horen (zoals bij de gitaar en dan vooral als je met veel distortion speelt), maar na enige gewenning zijn ze zeer bruikbaar. In het begin zul je er even op moeten instellen, maar ik heb gemerkt dat in sommige gevallen je zelfs meer hoort doordat je rustiger naar de muziek van je band kunt luisteren, luide muziek kan namelijk een vermoeiende uitwerking hebben.

1b In-ear monitoring Ik heb ook ervaring met in-ear monitoring. Voor gehoorbescherming zonder enig verlies aan geluidskwaliteit van je eigen instrument. Want als bassist of drummer zijn gewone oordopjes vaak toereikend, als gitarist mis je toch te veel van de muziek - en dit geldt dan vooral bij zwaar vervormde heavy muziek, bij rustige, meer transparante muziek geldt dit niet zo. In-ear monitordoppen zijn vaak op maat gemaakte oordoppen met ingebouwde speakertjes die - eventueel draadloos - op je versterker of op de mengtafel kunnen worden aangesloten. Hiermee hoor je je eigen instrument altijd goed en je bent niet meer afhankelijk van je plek t.o.v. versterker of monitor. Kosten zo vanaf 250 euro en onder andere verkrijgbaar bij sommige winkels die ook gehoorapparaten verkopen, sommige muziekwinkels en via internet zul je het ook wel kunnen vinden. Er zijn ook wel goedkopere maar ook veel duurdere met betere speakertjes etc. Bij een muziekwinkel zul je wellicht universele kunnen kopen maar bij een audicien maken ze die speciaal naar de vorm van jouw oren. Zangers/zangeressen kunnen het beste de grotere in-eardoppen kopen omdat deze bij het zingen beter blijven zitten.

Laat je in ieder geval goed van te voren informeren! Ik heb ze ooit laten maken bij een niet nader te noemen winkel die ook gehoorapparaten verkoopt en de eerste keer was het totaal verkeerd gemaakt. Let er op dat de doppen goed zitten, dat je ze dus niet zomaar uit je oor kan halen en dat het draad wat aan de dop met speakertje zit, dun en soepel is. Als je het aansluit op je versterker is het raadzaam 1 gewone en 1 dop met speakertje te gebruiken zodat je je medemuzikanten nog hoort. Let erop: je kunt wel je gitaarsnoer in de outline van je versterker pluggen maar dan is dat veel te hard en bovendien niet onafhankelijk instelbaar. Ik heb daarom een miniatuur-mengtafeltje (Eurorack UB 502) er tussen zitten dat het volume drastisch verlaagt. Wat hoor ik wel mezelf weer goed! Beste geluid krijg je als je via een splitser twee versterkers aanstuurt, en dan de in-ear set aansluit op een versterker die je niet al te hard zet. Anders zal bij spelen met veel distortion het in-ear geluid wat dun worden, al blijf je zelf ook dan goed horen. En wat toch ook goed werkt: met splitser apart versterker en mengtafeltje (ding is maar 12x18 cm) aansturen: de Eurorack UB 502 produceert een acceptabel geluid voor je in-eardop(pen) zodat je in-ear systeem volkomen versterker-onafhankelijk is! Bijgevolg wordt het mengtafeltje ook niet te warm. Het is overigens goed mogelijk elders ook complete systemen te kopen met alles erop en eraan.

Er zijn inmiddels veel professionele artiesten die met in-ear spelen: o.a. Metallica, Megadeth, Kiss, Bon Jovi, Queens of the Stone Age, Foo Fighters, Jim Heath van de Reverend Horton Heat. Je ziet: allemaal "stoere bands" die genoodzaakt zijn (geavanceerde) gehoorbescherming te gebruiken.

2 Plaatsing apparatuur (1) Zet je bas-, zang- of gitaarversterker op een tafeltje: je hoort direct heel wat meer dan dat ie op de grond staat en je voeten van geluid voorziet. Bijgevolg hoef je hem ook niet zo hard te zetten. Misschien moet je er dan ook wat meer "hoog" indraaien, al wordt dat niet altijd door de mede-muzikanten gewaardeerd.

3 Plaatsing apparatuur (2) Houd de verschillende versterkers een beetje uit elkaar en zet ze niet te dicht bij de drums, anders wordt het geluid al gauw een chaos. Een krappe oefenruimte waar je wekelijks oefent of spelen in een band met een groot aantal muzikanten zijn helaas niet bevordelijk voor een acceptabel geluid.

4 Over twee gitaarversterkers spelen Voor een drummer met oordoppen kan het handig zijn als de gitarist met een splitser zijn signaal verdeelt over twee versterkers, waarvan er een bij de drummer wordt gezet.

TIPS VOOR HET SLAPEN MET TINNITUS

1 Oorsuis camoufleren met ruis producerend apparaat Door ander een geluid in je slaapkamer kun je het oorsuizen camoufleren. Te denken valt aan een ventilator, een klok of een speciaal apparaatje dat o.a. zee- en andere ruisgeluiden produceert waarmee je makkelijker in slaapt valt.

Deze laatste bestaat o.a. als Hydas en is op E-bay te vinden. Kijk op titel Tinnitus_Gerät_Naturgeräusche_Relax_Schlaf_Entspannung. Er zit een heel scala aan geluiden op - de stand "rain" bevalt me het beste.

Er zijn overigens vast nog wel meer websites vinden die een soortgelijk apparaat aanbieden.

Keerzijde van bovenstaande methodes kan natuurlijk zijn dat op een gegeven moment al deze "tegen-geluiden" je kan tegenstaan, maar dit zal allemaal een beetje uitproberen zijn met volume en plaatsing van camouflerende apparaten.

2 Oorsuis camoufleren met radioruis Nadeel van bovenstaande methodes is dat als je "op één oor ligt", het suizen van dat oor toch niet overstemd wordt door dat je hiermee tegen het kussen ligt. Daarom is een ander idee beter en het kost niets omdat je het waarschijnlijk al bezit:

Je hebt een radio nodig en een koptelefoontje. Stel de radio in op een redelijk volume en zet op een kanaal dat alleen maar ruist (ergens aan het eind van het spectrum dus). Sluit het koptelefoonplugje aan en leg de beide speakertjes onder je kussen of onder het matraslaken! Je hoeft hem niet eens op maximum volume te zetten, het geluid dringt zo door het kussen (opmerking: gaat wel veel beter met een donzen gevuld kussen ipv. een massief gevulde).

3 Wat ik doe Methode 2 (radio op ruiskanaal) werkt heel goed en pas ik elke nacht zelf toe. Met de radio op de MW-golf heb je een aangename camouflerende ruis op de juiste toonhoogte. Ik verdeel het signaal over 2 koptelefoontjes. Deze heb ik geklemd onder de matrasovertrek. Dus al improviserend vind je er wel wat op....

INTERRESSANTE SITES Nou is er over dit onderwerp al heel wat te vinden op internet, en dat ga ik niet allemaal opnoemen, maar de volgende site is dermate compleet dat ik hem je niet wil onthouden: Popschool Maastricht

OVERBESCHERMING Tot slot wil ik nog wijzen op het gevaar van overbescherming tegen geluid. Misschien ben je zo geschrokken van een opgelopen gehoorschade dat je te voorzichtig wordt. Het is goed om elk concert degelijke doppen in te doen maar het kan zijn dat je de drempel steeds lager gaat leggen. Dan schiet je al in een "lawaai-stress" bij 80-85 dB en dat is feitelijk niet zo gauw schadelijk. Het een en ander kan ertoe leiden dat je jezelf overgevoelig maakt voor harde en scherpe geluiden en dat is natuurlijk niet fijn. De vuistregel die je kan hanteren is: moet je echt je stem verheffen als je binnen 1 meter van een ander staat? Dan is het te hard!

VOOR AANVULLINGEN, CORRECTIES ETC.:
email@michielhautus.nl